شیطنت کودکانه یا بیش فعالی؟

اگر در زمان‌های قدیم بچه‌ها از دیوار راست بالا می‌رفتند و هر فعالیتی می‌کردند شیطنت تلقی می‌شد؛ این روزها اگر در جمعی کودکی بیش از تحمل بزرگترها سر و صدا و شیطنت کند زمزمه‌ها شروع می‌شود: «بیش فعاله»، «اصلاً نمی‌تونه بشینه» و....! به همین راحتی کسانی که اصلاً کارشناس و روانشناس نیستند با خواندن دو خط در فضای مجازی، برچسب «بیش فعالی» را به پیشانی کودک بازیگوش می‌چسبانند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

روزنامه ایران: بعد هم تجویزهایی از قبیل اینکه فلان شیوه قطعاً تأثیرگذار است، فلان چیز را به بچه بدهید یا ندهید شروع می‌شود تا از نگاه خودشان بیش فعالی کودک را کنترل کنند. اما براستی اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز یا ADHD چیست؟ آیا روند ابتلا به این اختلال در میان کودکان به نسبت گذشته در حال افزایش است؟ دکتر کتایون خوشابی روانپزشک کودکان و نوجوانان در گفت‌و‌گو با «ایران» بیش فعالی را یک اختلال تکاملی می‌داند که از گذشته هم وجود داشته است اما چون جوامع بازتر بوده و بچه‌ها بخش زیادی از عمرشان را در کوچه و خیابان می‌گذراندند، علائم این اختلال برای خانواده‌ها مشهود نبوده است. اگر کودکی هم بیش فعال بوده خانواده و مدرسه با استفاده از روش های خشن تربیتی سعی در کنترل او می‌کردند و این اختلال مثل امروز بر سر زبان‌ها نبوده است.

این روانپزشک کودک و نوجوان معتقد است این اختلال در پسران ۴ تا ۵ برابر شایع تراز دختران است و حدود سه تا پنج درصد پسران جامعه ممکن است درگیر این اختلال شوند. اما به مدد صاحبنظران علم روانشناسی و وجود تست‌های تشخیصی می‌توانیم براحتی تا قبل از ۷ سالگی این اختلال را که بخش زیادی از عمر فرد را درگیر خودش می‌کند شناسایی کنیم.
وی با تأکید بر اینکه سه نوع بیش فعالی داریم و علائم این اختلال را از سه سالگی به بعد می‌توانیم تشخیص دهیم، می‌گوید: یکی از انواع بیش فعالی، کودکان پرتحرک و بیش فعال هستند که فقط علائم بیش فعالی و پرتحرکی را نشان می‌دهند. گروه دوم کودکان کم تمرکز هستند که فقط مشکل کمبود توجه وعدم تمرکز دارند. اما شایع ترین نوع این اختلال، ترکیبی است که کودکان هم کم تمرکز و هم پرتحرک هستند. از حدود سه سالگی به بعد در صورتی که علائم به‌صورت مستمر و پایدار در محیط‌های مختلف وجود داشته باشد، روانپزشک می‌تواند این اختلال را در کودک تشخیص دهد. باید توجه کنیم این حالت باید در محیط‌های مختلف وجود داشته باشد. در سنین پایین سه سالگی معمولاً تشخیص بیش فعالی برای کودکی داده نمی‌شود.
دکتر خوشابی درخصوص نشانه‌های بیش فعالی در کودکان به مهم‌ترین علامت یعنی پرتحرکی اشاره می‌کند و در توضیح این نشانه‌ها می‌گوید: علائم پرتحرکی شامل دویدن و پریدن است. کودکانی که مرتب می‌دوند و می‌پرند و برای خودشان حادثه می سازند، این کودکان به بلندی علاقه زیادی دارند، حتی ممکن است از بالا اقدام به پریدن کنند. کودکانی که بیش فعالی تحرکی دارند به کارهای ناگهانی علاقه‌مندند که به آن «عملکرد تکانشی» می‌گوییم. مثلاً ممکن است خیلی ناگهانی خودشان را پرت کنند یا از کنار بچه دیگری که رد می‌شوند او را هل بدهند یا کتک بزنند. این کودکان معمولاً به عواقب کار فکر نمی‌کنند و فقط عمل می‌کنند. عملکرد تکانشی یکی از مهم‌ترین علامت‌های کودکان بیش فعال است.

وی ادامه می‌دهد: از دیگر نشانه‌های کودکان بیش فعال این است که زیاد حرف می‌زنند، تن صدایشان بلند است. در کاری که به آنها ارتباطی ندارد دخالت می‌کنند. همواره وسط حرف پدر و مادر و معلم می‌پرند یا در کلاس دستشان مرتب بالاست، حتی اگر نتوانند جواب درستی به سؤال‌ها بدهند. همیشه معلم‌ها و مربیان از این کودکان به‌دلیل پرتحرکی یا اذیت و آزار بقیه دانش‌آموزان شکایت دارند. کودکان بیش فعال پرخاشگر و ناسازگار هستند. نمی‌توانند ارتباط درستی با بقیه بچه‌ها داشته باشند چون همیشه در بازی‌ها می‌خواهند رئیس باشند و اگر رئیس نباشند بازی را خراب می‌کنند. این کودکان عجول و کم طاقت هستند. طاقت ایستادن در صف و نوبت ندارند. کودکانی که مشکل تمرکز دارند قادر به انجام و اتمام کارهای خودشان نیستند. برای نقاشی کردن حوصله ندارند یا نقاشی‌ها را رنگ نمی‌کنند. در شعر حفظ کردن و کارهایی که نیاز به تمرکز دارد مشکل دارند. پازل و بازی های فکری را دوست ندارند، از یک بازی به بازی دیگر می‌پرند و بازی‌ها را تمام نمی‌کنند. این از شاخه‌ای به شاخه‌ای پریدن جزو علائم بیش فعالی هم هست که کاری را تمام نمی‌کنند.

دکتر خوشابی بیان می‌کند: این کودکان در دیکته غلط‌های بی‌دقتی زیاد دارند. نقطه یا تشدید را جا می‌گذارند. ممکن است یک کلمه را در یک خط درست بنویسند و چند خط پایین تر اشتباه بنویسند، در حالی که مهارت‌های مربوط به دیکته در آنها قوی است اما غلط‌های بی‌دقتی زیادی دارند. این نوع اشتباهات در درسی مثل ریاضی هم به چشم می‌خورد، علائم را با هم اشتباه می‌کنند، صورت مسأله را خوب نمی‌خوانند، ممکن است راه حل‌ها را درست بنویسند ولی جواب ها را جا به جا می‌نویسند که این موارد از نشانه‌های بی‌دقتی است. در جدول ضرب مشکل دارند، دروس حفظ کردنی برای آنها سخت است البته ممکن است درس‌ها را زود یاد بگیرند اما به‌دلیل عدم تمرکز زود هم از یادشان می‌رود. همه این مشکلات در همان مقطع ابتدایی خود را نشان می‌دهد.

این روانپزشک کودکان یکی از مهم‌ترین علائم اختلال بیش فعالی را رفتارهای پرخطر عنوان می‌کند و می‌گوید: در مورد کودکان بیش فعال باید به رفتارهای پرخطر اشاره کنیم که ناشی از عملکرد تکانشی است و جزو علائم اصلی این اختلال به شمار می‌رود. ممکن است کودک در خیابان یک دفعه دست پدر و مادر را رها کند یا در ماشین درحال حرکت را باز کند. این کودکان آنقدر با سرعت می‌دوند که ممکن است در شیشه‌ای ساختمانی را نبینند و داخل شیشه بروند. به همین دلیل این کودکان همیشه حادثه ساز هستند. رفتارهای پرخطر این افراد ممکن است تا بزرگسالی هم ادامه پیدا کند. البته خیلی از کودکان بیش فعال و کم توجه از۱۲ سالگی رو به بهتر شدن می‌روند و این روند تا ۲۰ سالگی هم ممکن است ادامه پیدا کند. درصد کمی از این کودکان علائم را تا بزرگسالی با خودشان دارند. در بزرگسالی این علائم ممکن است کاملاً متفاوت باشد.

دکتر خوشابی با تأکید دوباره بر نشانه‌های بیش فعالی و اینکه تفکیک این نشانه‌ها با شیطنت‌های کودکانه تنها توسط متخصصان امکان‌پذیر است، می‌گوید: یادمان باشد زمانی تشخیص این اختلال را برای کودک می‌دهیم که علائم در تمام محیط‌ها وجود داشته باشد. اگر بچه تمام علائم پرتحرکی را دارد ولی در مدرسه یا خانه از او به‌عنوان شاگرد نمونه یاد می‌کنند و مشکلی از نظر انضباطی و درسی با او ندارند، اصلاً تشخیص بیش فعالی برای آنها مطرح نمی‌شود، زیرا کودکانی که در منزل این رفتارها را دارند و در بیرون از خانه مشکلی ندارند در واقع کودکانی هستند که مشکلات تربیتی و رفتاری در موردشان صادق است و با والدین سهل‌گیری روبه‌رو هستیم که آن کنترل و قانون را برای تربیت فرزندشان نداشته‌اند و طبیعتاً در این موارد والدین باید در روش های تربیتی خود تجدیدنظر کنند.
این روانپزشک کودک و نوجوان در ادامه به روند درمانی در کودکان بیش فعال اشاره می‌کند و با بیان اینکه هیچ درمان قطعی‌ای برای این اختلال وجود ندارد، می‌گوید: طرح درمانی با توجه به علائم و شدت اختلال شروع می‌شود. مهم‌ترین شیوه، دارودرمانی است که داروهای مختلفی را برای کنترل علائم استفاده می‌کنیم. سن کودک هم در انتخاب طرح درمانی خیلی مهم است. روش‌هایی مثل کاردرمانی ذهنی، گروه درمانی، رفتاردرمانی و استفاده از روش های فرزندپروری می‌توانند در زمینه افزایش تمرکز و بالا بردن آستانه تحمل این بچه‌ها بسیار کمک کننده باشند. البته در سنین پایین مجبوریم برای کنترل از داروهای آرام‌بخش استفاده کنیم. در سنین پیش دبستانی و مدرسه استفاده از داروهای محرک مثل انواع ریتالین تأثیر زیادی در بهبود این کودکان دارد. هر چند در مورد ریتالین تبلیغات منفی زیادی وجود دارد اما این دارو تأثیر خوبی دارد. البته مثل هر داروی دیگری مزایا و معایبی دارد اما برای کودکان بیش فعال مزایای ریتالین بیشتر از معایب آن است.
وی یکی از باورهای غلط در مورد ریتالین را اعتیادآور بودن آن عنوان می‌کند: یک مشکلی که باعث واکنش منفی خانواده‌ها می‌شود مسأله اعتیاد است، نکته مهم این است که ریتالین در کودکان اعتیادآور نیست. در بزرگسال هم اگر بی‌رویه مصرف شود مثل هر داروی دیگری می‌تواند اعتیادآور باشد، ولی ریتالین اگر تحت نظر پزشک مصرف شود به هیچ وجه اعتیاد آور نیست. خیلی اوقات والدین از ریتالین تحت عنوان مسکن یاد می‌کنند که درمان نمی‌کند. این واقعاً درست است، ترکیبات ریتالین فقط کنترل کننده است. درمان اصلی، سن است. این بچه‌ها از ۱۲ سالگی به بعد رو به بهتر شدن می‌روند. اولین علامتی که رو به بهبود می‌رود پرتحرکی و جنب و جوش است و آخرین علامت کمبود توجه و تمرکز؛ این مورد آخر معمولاً دیر بهبود پیدا می‌کند. در بسیاری از مواقع افراد بیش فعال در سنین نوجوانی وقتی می‌خواهند کار فکری انجام بدهند مجبور می‌شوند از ریتالین استفاده کنند. بنابراین ریتالین اگر تحت نظر پزشک مصرف شود اصلاً اعتیادآور نیست.

این روانپزشک به هزینه‌های متفاوت درمان اشاره می‌کند و می‌گوید: درمان اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز هزینه‌های متفاوتی دارد، در مراکز دولتی هزینه‌ها پایین‌تر است. بیمه بخش زیادی از هزینه داروها را پرداخت می‌کند. در مورد کاردرمانی، هم بیمه‌های تکمیلی تا حدودی این خدمات را پوشش می‌دهند ولی کافی نیست، البته برای هر کودک طرح درمان مربوط به او ریخته می‌شود. وقتی سن بالاتر می‌رود استفاده از دستگاه نوروفیدبک که یک درمان کمکی است تجویز می‌شود. نوروفیدبک به هیچ وجه درمان قطعی نیست و تنها بخشی از درمان است. نکته مهم در نوروفیدبک همکاری خود کودک در استفاده از این دستگاه است. نوروفیدبک می‌تواند به کم کردن علائم در کودکان و بعضی بزرگسالان کمک کند. در مورد نوروفیدبک مطالعات زیادی انجام شده و نتیجه مطالعات از صفر تا سی درصد اثرگذاری را نشان می‌دهد. اما این تنها یک روش کمکی است که قطعاً نمی‌تواند جایگزین روش های دیگر باشد. پاسخ به درمان با دستگاه نوروفیدبک هم بسیار متفاوت است. بنابراین ممکن است تأثیر معجزه‌آسایی نداشته باشد و هیچ تضمین و قولی در مورد این دستگاه نباید به خانواده‌ها بدهیم. خانواده‌ها هم توجه داشته باشند به هر بچه پرتحرک و بازیگوشی نمی‌توان تشخیص بیش فعالی داد و این یک کار کاملاً تخصصی است که باید توسط روانشناس بالینی کودک از طریق تست‌های تخصصی صورت بگیرد.

دکتر خوشابی در پایان با تأکید بر اهمیت درمان بموقع اختلال بیش فعالی می‌گوید: علائم در بزرگسالی تغییر می‌کنند یعنی پرتحرکی جای خود را به بی‌قراری می‌دهد. علائم بیش فعالی بالغین متفاوت است. از کوره در رفتن‌های ناگهانی، هیجانات زیاد، دمدمی مزاج بودن، ولخرجی‌های بی‌مورد و... از نشانه‌های بیش فعالی در بزرگسالان است برای این افراد قرار گرفتن در صف و انتظار کشیدن سخت است و معمولاً رعایت نمی‌کنند. رانندگی‌های پرخطر دارند. قوانین را رعایت نمی‌کنند. همان مشکل‌عدم تمرکز باعث حواس پرتی در حین رانندگی برای آنها می‌شود. همه این موارد همان تکانشی عمل کردن است. اگر بیش فعالی درمان نشود ممکن است در دوران نوجوانی رفتارهای پرخطری مثل سوء مصرف مواد، الکل یا سیگار و رانندگی‌های پرخطر را داشته باشیم. این افراد مستعد افسردگی هستند. هر چند برخلاف باور عمومی ریتالین باعث اعتیاد در این نوجوان‌ها نمی‌شود ولی این نوجوان‌ها، مستعد اعتیاد هستند و افرادی که از کودکی تحت درمان قرار می‌گیرند شانس اعتیاد در آنها کمتر است بنابراین از خانواده‌ها می‌خواهم که اگر نشانه و علائمی را در کودکشان مشاهده کردند حتماً به روانشناس و روانپزشکان کودک مراجعه کنند.

انتهای پیام/

 

 

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: اختلال بیش فعالی کودکان بیش فعال رفتارهای پرخطر روانپزشک کودک نشانه های بی بیش فعالی خانواده ها وجود داشته عدم تمرکز مهم ترین نشانه ها بچه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۳۵۵۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آمادگی جسمانی با سلامت روان بهتر در جوانان مرتبط است

بر اساس مطالعه‌ای که در نشریه طب کودکان جاما منتشر شده است، آمادگی جسمانی در میان کودکان و نوجوانان ممکن است از بروز علائم افسردگی، اضطراب و اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) محافظت کند.

به گزارش زومیت، مطالعه‌ی جدید همچنین نشان داده است که عملکرد بهتر در فعالیت‌های قلبی عروقی، قدرت و استقامت عضلانی با محافظت بیشتر در برابر بیماری‌های روانی اشاره‌شده مرتبط هستند. محققان این ارتباط را «وابسته بهو اشاره کردند که کودک یا نوجوانی که تناسب اندام بیشتری دارد ممکن است احتمال کمتری برای ابتلا به یک اختلال سلامت روانی داشته باشد.

این یافته‌ها در بحبوحه‌ی افزایش تشخیص‌ مشکلات سلامت روان در میان کودکان و نوجوانان، در ایالات متحده و دیگر کشورها به دست آمد. افزایش این مشکلات باعث شده است تا تلاش‌هایی به‌منظور یافتن راهکار برای درک و مهار آن‌ها انجام شود.

مطالعه‌ی جدید که توسط محققان در تایوان انجام شد، داده‌های دو مجموعه‌ی داده‌ی بزرگ را با هم مقایسه کرد: آزمون‌های ملی تناسب اندام دانش‌آموزان تایوان که عملکرد تناسب اندام دانش‌آموزان را در مدارس اندازه می‌گیرد و پایگاه‌داده‌ی تحقیقات بیمه‌ی ملی که دعاوی پزشکی، نسخه‌ها‌ی تشخیصی و دیگر مدارک پزشکی را ثبت می‌کند. محققان به نام دانش‌آموزان دسترسی نداشتند، اما توانستند از داده‌های بی‌نام‌ونشان برای مقایسه‌ی نتایج آمادگی جسمانی و سلامت روان دانش‌آموزان استفاده کنند.

خطر ابتلا به اختلال سلامت روان با سه معیار برای آمادگی جسمانی سنجیده شد: سلامت قلب که با زمان تمام‌کردن یک دوی ۸۰۰ متر توسط دانش‌آموز، استقامت عضلانی که با تعداد درازونشست‌های انجام‌شده و قدرت عضلانی که با پرش طول ایستاده اندازه‌گیری شد.

بهبود عملکرد در هر فعالیت با خطر کمتر اختلال سلامت روان مرتبط بود. به عنوان مثال، کاهش ۳۰ ثانیه‌ای در زمان دوی ۸۰۰ متر در دختران با خطر کمتر اضطراب، افسردگی و A.D.H.D همراه بود و در پسران، با اضطراب کمتر و خطر ابتلا‌ی کمتر به A.D.H.D همراه بود.

افزایش پنج درازنشست در دقیقه با کاهش اضطراب و خطر ابتلا به اختلال A.D.H.D در پسران و با کاهش خطر افسردگی و اضطراب در دختران همراه بود.

محققان در مقاله نوشتند: «این یافته‌ها پتانسیل سلامتی قلبی-تنفسی و عضلانی را به عنوان عوامل محافظتی در تعدیل شروع اختلالات سلامت روان در بین کودکان و نوجوانان نشان می‌دهد.»

آن‌ها افزودند که قبلاً تصور می‌شد سلامت جسمی و روانی مرتبط هستند، اما تحقیقات قبلی عمدتاً بر پرسشنامه‌ها و گزارش‌های شخصی تکیه کرده بود، در حالی که مطالعه جدید از ارزیابی‌های مستقل و استانداردهای عینی استخراج شده بود.

دکتر ویویک اچ. مورتی، جراح عمومی، سلامت روان را «بحران سلامت عمومی تعیین‌کننده‌ی زمان ما» نامیده و سلامت روان نوجوانان را محور مأموریت خود قرار داده است. در سال ۲۰۲۱ او یک توصیه‌ی عمومی نادر در مورد این موضوع صادر کرد. آمارها در آن زمان روندهای نگران‌کننده‌ای را نشان دادند: از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹، نرخ خودکشی برای آمریکایی‌های ۱۰ تا ۱۹ ساله ۴۰ درصد و مراجعات اضطراری مربوط به خودآزاری ۸۸ درصد افزایش داشت.

برخی از سیاستگذاران و محققان، استفاده‌‌ی زیاد از شبکه‌های اجتماعی را عامل افزایش شدید مشکلات سلامت روان می‌دانند، اما تحقیقات محدود و یافته‌ها گاهی متناقض بوده است. کارشناسان دیگر این نظریه را مطرح می‌کنند که استفاده‌ی زیاد از صفحه‌نمایش به‌ جای خوابیدن، ورزش و فعالیت‌های حضوری که همگی برای رشد سالم حیاتی هستند، سلامت روان نوجوانان را تحت‌تاثیر قرار داده است. مطالعه‌ی جدید از ارتباط بین آمادگی جسمانی و سلامت روان پشتیبانی می‌کند.

نویسندگان مطالعه نتیجه گرفتند: «یافته‌ها بر نیاز به تحقیقات بیشتر در مورد برنامه‌های آمادگی جسمانی هدفمند تأکید می‌کند. چنین برنامه‌هایی پتانسیل قابل‌توجهی به عنوان مداخلات پیشگیرانه اولیه در برابر اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان دارند.»

کانال عصر ایران در تلگرام